मित्रांनो,
ह्या लेखाच्या माध्यमातून आपण phd information in marathi पाहणार आहोत. सध्या शैक्षणिक क्षेत्रात PHD
विषयी खूप चर्चा होत आहे. पीएचडी म्हणजे सर्वात मोठे शिक्षण असे म्हटले जाते. कोणत्यातरी एका विषयात PHD
करून एखाद्या मोठ्या पदावर किंवा एखाद्या चांगल्या कॉलेजात प्रोफेसर बनले जाऊ
शकते. यासाठी अनेक विद्यार्थी तयारी करत असतात. परंतु,
असेही काही विद्यार्थी असतात. ज्यांना PHD विषयी माहिती नसते. त्यासर्वांसाठी आम्ही हा लेख
घेऊण आलो आहोत. या लेखाद्वारे आपण पीएचडी म्हणजे काय?
PHD चे फूल-फोरम, याची पात्रता व पीएचडी कशी करावी?
या सर्व प्रश्नांची उत्तरे पाहणार आहोत. जेणेकरून तुम्हाला पीएचडीविषयी संपूर्ण
माहिती मिळेल. चला तर पाहुयात!
PHD चे full form “Docter of philosophy” असे आहे. Phd केल्याने तुम्हाला Doctorate(डॉक्टोरेट)
ची पदवी दिली जाते. ज्यामुळे तुमचा नावापुढे डॉ.(dr.) असे लिहिले जाते.
तुम्हाला ज्या विषयात रस असेल त्या विषयात Phd करून तुम्ही Doctrate ची
पदवी मिळवू शकता.
पीएचडी करणे सोपे नसते.
म्हणूनच, पीएचडी साथी admission घेण्याकरिता काही पात्रता निकष(criteria) आहेत. काही विद्यापीठांसाठी हे निकष थोडे वेगळे असू शकता.
परंतु, बहुतेक विद्यापीठांत खालील प्रमाणे निकष आहेत.
ज्या विद्यार्थ्यांकडे
मास्टर्स डिग्री असेल ते विद्यार्थी PHD साथी अॅडमिशन घेऊ शकता. या साथी वयाची मर्यादा
नाही.
पीएचडी करण्यासाठी CGPA
किंवा टक्केवारी नुसार देखील पात्रता ठरते. ही विद्यापीठांनुसार वेगवेगळी असू
शकते. परंतु, सामान्यत: 55% एवढे गुण मास्टर्स डिग्रीत असायला
हवेत.
इंजीनीरिंग किंवा
टेक्नॉलजीसारख्या क्षेत्रात पीएचडी करण्यासाठी GATE(Graduate aptitude test in Engineering) ही परीक्षा गरजेची असते.
त्याचप्रमाणे,
भारतात PHD करिता प्रवेशासाठी GATE, NET
सारख्या आणखी काही एंट्रेन्स एक्झॅम घेण्यात येतात. त्याद्वारे तुम्ही
पीएचडीसाठी अॅडमिशन घेऊ शकता.
पीएचडीसाठी विषयी हे,
तुम्ही ज्या विषयात स्पेशलायजेशन केले आहे त्यावर आणि मास्टर्स करतांना निवडलेल्या
स्पेशल विषयावर अवलंबून असते. तुम्ही खालील तक्त्यात शाखेनुसार विषय पाहू शकता.
शाखा | PHD Courses |
---|---|
कृषीशास्त्र | Ph.D. in Agricultural Science |
कृषी | Ph.D. in Agriculture |
सिविल इंजीनीरिंग | Ph.D. in Architecture |
आर्किटेक्चर | Ph.D. in Architecture |
जैवतंत्रज्ञान | Ph.D. in Biology |
बिजनेस अॅडमिनिसट्रेशन | Ph.D. in Business Administration |
रसायनशास्त्र | Ph.D. in Chemistry |
वाणिज्य | Ph.D. in Commerce |
कम्प्युटर अॅप्लिकेशन | Ph.D. in Computer Applications |
डेन्टल सायन्स | Ph.D. in Dentistry |
डिझाइन | Ph.D. in Design |
LL.D | Ph.D. in Doctor of Laws (LL.D) |
शिक्षण | Ph.D. in Education |
इलेक्ट्रिकल इंजीनीरिंग | Ph.D. in Electrical Engineering |
फॅशन डिझाइन | Ph.D. in Fashion Design |
होस्पिटलीटी |
Ph.D. in Hospitality |
पत्रकारिता | Ph.D. in Journalism |
कायदा | Ph.D. in Law |
मॅनेजमेंट स्टडीज | Ph.D. in Management |
कम्युनिकेशन | Ph.D. in Mass Communication |
गणित | Ph.D. in Mathematics |
नर्सिंग | Ph.D. in Nursing |
ऑर्थोडॉन्टिक्स | Ph.D. in Orthodontics |
पॅथॉलॉजी | Ph.D. in Pathology |
फार्मसी | Ph.D. in Pharmacy |
शारीरिक शिक्षण | Ph.D. in Physical Education |
भौतिकशास्त्र | Ph.D. in Physics |
सांख्यिकी | Ph.D. in Statistics |
पशुवैद्यकीय परजीवीशास्त्र | Ph.D. in Veterinary Parasitology |
पशुवैद्यकीय विज्ञान | Ph.D. in Veterinary Science |
प्राणीशास्त्र | Ph.D. in Zoology |
पीएचडीची पदवी
मिळवण्यासाठी चार ते पाच वर्ष सखोल अभ्यास व परिश्रम करावे लागते. योग्य ते मार्गदर्शन
व विषयाला जीवनाचा अतूट भाग बनवून आपण पीएचडी आनंदाने पूर्ण करू शकतो.
PHD करण्यासाठी लहानपणापासून आवळ असलेल्या विषयाची
जाणीव आपणास असायला हवी.
12वी पर्यंत त्याच विषयात रस
असल्याने त्याचा पाया भक्कम होऊ शकतो. 12 वीत चांगले गुण मिळवावे. पीएचडी करण्यासाठी खालील प्रक्रिया नक्की वाचा.
पदवी प्राप्त करणे
12वी झाल्यानंतर तुम्ही
आवडत्याविषयाचे ज्ञान मिळवण्यासाठी त्याच संबंधित शाखेत पदवी घेऊ शकता. PHD
करण्यासाठी पदवीधार असणे आवश्यक असल्याने विद्यार्थ्यांनी चांगल्या गुणांनी पदवीचा
अभ्यासक्रम पूर्ण केला पाहिजे.
उच्च पदवी(masters degree) प्राप्त करणे
पदवी सोबतच मास्टर्स
डिग्री(उच्च पदवी) देखील Phd च्या पात्रतेसाठी आवश्यक असते. आपल्याला Phd
करावयाचा विषयात specialization करण्यासाठी मास्टर्स करतांना त्याच विषयाची निवड
करणे गरजेचं असते.
प्रवेश परीक्षा पास करणे
पीएचडीसाठी पात्र असलेल्या
विद्यार्थ्यांना अॅडमिशन घेण्यासाठी सर्वप्रथम, प्रवेश परीक्षा द्यावी
लागते. NTA(National Test Agency) द्वारे घेतली जाणारी UGC Net Exam ही
मुख्य एंट्रेन्स एक्झॅम घेतली जाते. परंतु, JNU सारख्या विद्यापीठांत स्वत:चा
JNU PhD Entrance सारखी
परीक्षा घेण्यात येते. यासारखेच अनेक entrance exam आहेत. ज्यांना पास करून तुम्ही PHD
साठी Admission घेऊ शकतात. हे देखील पहा:-Phd Entrance Test List
विद्यापीठ किंवा महाविद्यालयाची
निवड
तुम्ही जर NTA
मार्फत घेण्यात येणारी PHD प्रवेश पात्रता परीक्षा (UGC)
पास झाले असल्यास, मेरीट-लिस्ट द्वारे कॉलेज सुचवले जातात. त्यात
अॅडमिशन घेऊन तुम्ही Phd पूर्ण करू शकतात. एखाद्या विशिष्ट विद्यापीठ किंवा
कॉलेजात प्रवेश घेण्यासाठी त्यांचा प्रवेश परीक्षा देणे व चांगल्या गुणांनी पास
करणे आवश्यक असते.
शैक्षणिक
क्षेत्रात पीएचडी सर्वात वरचा स्तरावर आहे. एखाद्या विषयात एक्स्पर्ट असल्याने,
PHd पदवीधारकांना मोठ-मोठे पॅकेज नौकरी उपलब्ध होते. तसेच डॉक्टर
पदवी प्राप्त असल्याने सन्मानही प्राप्त होतो. पीएचडीधारकांना अनेक जॉब्स उपलब्ध
असतात. जसे-
प्रोफेसर-
विषयात एक्स्पर्ट असल्याने, विविध विद्यापीठ किंवा मोठ-मोठे कॉलेज हे पीएचडी प्राप्त विद्यार्थ्यांना
स्वत:च आमंत्रण देत असतात. चांगल्या पगारासह पुढील रिसर्चसाठी देखील मदत यातून होत
असते.
सल्लागार
सखोल ज्ञान असल्याने नवनवीन
शोध करण्यात पीएचडी धारकांना सल्लागार म्हणून देखील नेमण्यात येते. यामुळे कोणतीही
रिसर्च लवकरात-लवकर पूर्ण होण्यात मदत होते. सल्लागार म्हणून पीएचडी धारकांची खूप
गरज असते. कारण, त्याचाकडे खूप अधिक प्रमाणात रिसर्च डेटा असतो. व
एखाद्या शंकेचे किंवा समस्येचे निवारण ते करू शकतात.
पीएचडी म्हणजे काय?
पीएचडी ही एक पदवी असून,
पीएचडीद्वारे एखाद्या विषयात स्पेशलायजेशन करता येते. पीएचडी धारकांना डॉक्टर या पदवीने
देखील सन्मानित केले जाते.
पीएचडीचा फुल-फॉर्म काय आहे?
पीएचडीचा फुल-फॉर्म “docter of philosophy” हा आहे.
पीएचडी किती
वर्षाची असते?
पीएचडीचा कालावधी साधारणत: 3 ते 8 वर्षापर्यंत असतो. तुम्ही ज्या क्षेत्रात पीएचडी करत आहात त्या क्षेत्राच्या आधारावर कालावधी अवलंबून असतो.
पीएचडीसाठी पात्रता काय आहे?
पीएचडीच्या पात्रतेसाठी ग्रॅजुएशन तसेच पोस्ट ग्रॅजुएशन पूर्ण असायला हवे. त्या
सोबतच आवश्यक त्या प्रवेश परीक्षेत(entrance exam) चांगले गुण प्राप्त करावे लागते. त्यातून तुम्ही
पीएचडीसाठी पात्र होतात.
तर मित्रांनो,
“Phd information in Marathi- पीएचडीविषयी संपूर्ण माहिती” ह्या लेखात आपण पीएचडीविषयी
संपूर्ण माहिती घेतली आहे. यात पीएचडी म्हणजे काय? पीएचडी साठी पात्रता,
विषय तसेच पीएचडी कशाप्रकारे करता येऊ शकते? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे आपण पाहिली आहे. जर तुम्हाला
याव्यतिरिक्त काही प्रश्न असतील तर कमेंट द्वारे आम्हाला नक्की विचारा. हा लेख आवडला
असल्यास यास नक्की शेअर करा. धन्यवाद!
मित्रांनो “Bsc Agri Information in Marathi” ह्या लेखात आपण बीएससी अॅग्रिकल्चर म्हणजेच कृषि क्षेत्रातील नामांकित पदवी(डिग्री) विषयी माहिती घेणार आहोत. बारावीची परीक्षा पास झाल्यानंतर विद्यार्थ्यांसमोर पुढील कॅरियर सुरू करतांना अनेक प्रश्न येतात. कोणती शाळा निवडावी? कोणता कोर्स करावा? कोर्स केल्यानंतर नौकरी मिळेल काय? कोर्स करण्यासाठी फीस किती भरावी लागेल? असे सर्व प्रश्न विद्यार्थ्याच्या व पालकांच्या मनात असतात. बीएससी अॅग्रिकल्चर विषयी अशाच प्रकारच्या शंका त्यांच्या मनात जन्म घेतात. आम्ही, ह्या लेखाच्या माध्यमातून बीएससी अॅग्रिकल्चर विषयी तुमच्या मनातील सर्व प्रश्नांची उत्तरे देणार आहोत. त्यासाठी हा लेख पूर्ण वाचा. चला तर पाहुयात!
bsc agri information in marathi
बीएससी अॅग्रिकल्चर म्हणजेच “Bachelor of Science in Agriculture”
हा कृषि क्षेत्रातील एक नामांकित अन्डर-ग्रॅजुएट(पदवी) कोर्स आहे. कृषि विज्ञानात
होणार्या विविध रिसर्च आणि त्यांची अमलबजावणी बाबतचा अभ्यासक्रम बीएससी
अॅग्रिकल्चरद्वारे शिकवला जातो. चांगल्याप्रकारे करता यावी यासाठी आवश्यक आधुनिक
तांत्रिक ज्ञानाविषयी आपण बीएससी अॅग्रिमध्ये शिकता येते. विद्यार्थ्यांना
नैसर्गिक वातावरण व त्यासोबतच शेतीमध्ये आवड असल्यास Bsc agri ते कृषिक्षेत्रात आपले करीयर करू शकतात.
या कोर्सला पुर्ण करण्याकरिता 4 वर्षांच्या कालावधी
म्हणजेच 8 सेमिस्टर लागतात.
बीएससी अॅग्रिकल्चर साठी काही पात्रता निकष
आहेत. यासाठी सर्वप्रथम 12-वी सायन्स शाखेत पास असणे गरजेचे असते. त्यासोबतच
फिज़िक्स, केमिस्ट्रि,
बयोलॉजी ह्या विषयांत 50% गुण देखील आवश्यक असतात.
कृषि महाविद्यालयात प्रवेश मिळवण्यासाठी
शैक्षणिक बोर्डाद्वारे MHT-CET एंट्रेन्स एक्झॅम
घेतल्या जातात. यात चांगले गुण मिळवून, तुम्ही अॅडमिशनसाठी
पात्र होऊ शकता.
पात्रता- १२ वी
प्रकार- रेग्युलर
प्रवेश परीक्षेचे नांव- MHT-CET
शिष्यवृत्ती- yes.
कालावधी- ४ वर्षे
बीएससी अॅग्रिनंतर नोकरीची संधि
आपला
देश हा कृषीप्रधान देश आहे. बहुतेक भारतीय शेती हा त्यांचा मुख्य व्यवसाय मानतात.
या कारणास्तव, कृषी उद्योगात नोकऱ्यांना मोठा वाव
दिसून येतो. BSc Agri. पदवीधारकांना
गवर्नमेंट तसेच प्रायवेट सेक्टरात अनेक जॉब्सची संधि दिसून येते. तुम्ही BSc Agri द्वारे खालील दिलेल्या पदांसाठी पात्र होऊ
शकता.
अ.क्र | Posts | पदे |
---|---|---|
१ | Agricultural Food Scientist |
कृषी अन्न शास्त्रज्ञ |
२ | Agricultural Research Officer |
कृषी संशोधन अधिकारी |
३ | Agriculturalist Computer Engineer |
कृषी तज्ञ संगणक अभियंता |
४ | agriculturalist engineer |
कृषी अभियंता |
५ | Agriculture Crop Officer |
कृषी पीक अधिकारी |
६ | Agriculture Officer |
कृषी अधिकारी |
७ | Agronomist |
कृषीशास्त्रज्ञ |
८ | Animal Husbandry Specialist |
पशुसंवर्धन तज्ञ |
९ | beekeeper |
मधमाश्या पाळणारा |
१० | botanist |
वनस्पतिशास्त्रज्ञ |
११ | enterologist |
एन्टरोलॉजिस्ट |
१२ | environmental control engineer |
पर्यावरण नियंत्रण अभियंता |
१३ | farm manager |
शेती व्यवस्थापक |
१४ | fisheries manager |
मत्स्यव्यवसाय व्यवस्थापक |
१५ | food supervisor |
अन्न पर्यवेक्षक |
१६ | Horticulturist |
बागायतदार |
१७ | lab technician |
प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ |
१८ | media manager |
मीडिया व्यवस्थापक |
१९ | meteorologist |
हवामानशास्त्रज्ञ |
२० | microbiologist |
सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ |
२१ | pathologist |
पॅथॉलॉजिस्ट |
२२ | plant physiologist |
वनस्पती फिजियोलॉजिस्ट |
२३ | researcher |
संशोधक |
२४ | Soil and Plant Scientist |
माती आणि वनस्पती शास्त्रज्ञ |
२५ | soil engineer |
माती अभियंता |
२६ | soil scientist |
सॉइल(माती) शास्त्रज्ञ |
२७ | supervisor |
पर्यवेक्षक |
२८ | Survey Research Agriculture Engineer |
सर्वेक्षण संशोधन कृषी अभियंता |
ही काही पदे BSC agri. झालेल्या पदवीधारकांसाठी आहेत. BSC agri. नंतर त्यात मास्टर्स केल्यानंतर तुम्हाला सर्वात जास्त प्राधान्य दिले
जाऊ शकते. तसेच इतर मोठ्या पदांवर देखील नेमले जाऊ शकते.
वर सांगितल्याप्रमाणे BSc agri चा अभ्यासक्रम हा ४ वर्षांचा म्हणजेच यात एकूण
८ सेमिस्टर आहेत. या सर्व सेमिस्टरसाठी वेगवेगळे विषय आहेत. ते खालील प्रमाणे-
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर १
·
Introduction To Forestry- वनीकरणाचा परिचय
·
Human Values and Ethics- मानवी मूल्ये आणि नैतिकता
·
Fundamentals Of Soil Science- मृदा विज्ञानाची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Plant Biochemistry
and Biotechnology- वनस्पती
बायोकेमिस्ट्री आणि बायोटेक्नॉलॉजीची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Agronomy- कृषीशास्त्राची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Agricultural
Economics- कृषी अर्थशास्त्राची मूलभूत तत्त्वे
·
Agriculture Heritage- कृषी वारसा
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर २
·
Statistical Methods- सांख्यिकी पद्धती
·
Soil And Water Conservation
Engineering- मृदा आणि जलसंधारण अभियांत्रिकी
·
Fundamentals Of Horticulture- फलोत्पादनाची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Genetics- जेनेटिक्सची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Entomology- कीटकशास्त्राची मूलभूत तत्त्वे
·
Fundamentals Of Crop Physiology- क्रॉप फिजिओलॉजीची मूलभूत तत्त्वे
·
Agricultural Microbiology- कृषी सूक्ष्मजीवशास्त्र
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ३
·
Agricultural Finance and Cooperation- कृषी वित्त आणि सहकार
·
Agriculture Informatics- कृषी माहितीशास्त्र
·
Crop Production Technology-i- पीक उत्पादन तंत्रज्ञान-i
·
Environmental Studies and Disaster
Management- पर्यावरण अभ्यास आणि आपत्ती व्यवस्थापन
·
Farm Machinery and Power- फार्म मशिनरी आणि पॉवर
·
Fundamentals Of Plant Pathology- वनस्पती पॅथॉलॉजीची मूलभूत तत्त्वे
·
Livestock And Poultry Management- पशुधन आणि कुक्कुटपालन व्यवस्थापन
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ४
·
Agricultural Marketing Trade and
Prices- कृषी विपणन व्यापार आणि किंमती
·
Elective 1- निवडक १
·
Crop Production Technology-ii- पीक उत्पादन तंत्रज्ञान-ii
·
Farming System and Sustainable
Agriculture- शेती व्यवस्था आणि शाश्वत शेती
·
Principles Of Seed Technology- बियाणे तंत्रज्ञानाची तत्त्वे
·
Problematic Soils and Their
Management- समस्याग्रस्त माती आणि त्यांचे
व्यवस्थापन
·
Practical Aspects of Physical
Education- शारीरिक शिक्षणाचे व्यावहारिक पैलू
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ५
·
Crop Improvement- पीक सुधारणा
·
Educational Tour- शैक्षणिक सहल
·
Elective 2- निवडक 2
·
Entrepreneurship Development and
Business Communication- उद्योजकता
विकास आणि व्यवसाय संप्रेषण
·
Geoinformatics And Nanotechnology for
Precision Farming- अचूक
शेतीसाठी जिओइन्फॉरमॅटिक्स आणि नॅनोटेक्नॉलॉजी
·
Intellectual Property Rights- बौद्धिक मालमत्ता अधिकार
·
Renewable Energy and Green
Technology- अक्षय ऊर्जा आणि हरित तंत्रज्ञान
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ६
·
Elective 3- निवडक 3
·
Crop Improvement- पीक सुधारणा
·
Management Of Beneficial Insects- फायदेशीर कीटकांचे व्यवस्थापन
·
Diseases Of Field and Horticultural
Crops And Their Management- शेतातील
आणि बागायती पिकांचे रोग आणि त्यांचे व्यवस्थापन
·
Principles Of Food Science and
Nutrition
·
- अन्न
विज्ञान आणि पोषण तत्त्वे
·
Principles Of Organic Farming- सेंद्रिय शेतीची तत्त्वे
·
Rainfed Agriculture and Watershed
Management- पावसावर आधारित शेती आणि पाणलोट
व्यवस्थापन
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ७
·
Orientation & On-campus training conducted by various faculties- विविध विद्याशाखांद्वारे आयोजित केले जाणारे ओरिएंटेशन आणि कॅम्पसमधील
प्रशिक्षण
·
Preparing, Presenting, and Evaluating Project Report- प्रकल्प अहवाल तयार करणे, सादर करणे आणि मूल्यांकन करणे
बीएससी
कृषी विषय सेमिस्टर ८
·
Production Technology for Bioagents and Biofertilizer- बायोएजंट्स आणि बायोफर्टिलायझरसाठी
उत्पादन तंत्रज्ञान
·
Seed Production and Technology- बियाणे
उत्पादन आणि तंत्रज्ञान
·
Mushroom Cultivation Technology- मशरूम
लागवड तंत्रज्ञान
·
Soil, Plant, Water, and Seed Testing- माती, वनस्पती, पाणी आणि बियाणे चाचणी
·
Commercial Beekeeping- व्यावसायिक
मधमाशी पालन
बीएससी अॅग्रिची प्रवेश प्रक्रिया कशी असते?
बीएससी अग्रि कोर्ससाठी महाराष्ट्रात अनेक
कॉलेज उपलब्ध आहेत. त्या सर्व कॉलेजांत अॅडमिशनची प्रक्रिया ही सारखीच आहे. महाराष्ट्रात
BSc agri करण्यासाठी MHT-CET
ही प्रवेश परीक्षा घेण्यात येते. आणि याच्या मेरीट-नुसार कोर्ससाठी
कॉलेज सुचवले जाते. ही परीक्षा दरवर्षी ‘मे’ महिन्यात होत असते. MHT-CET सोबतच १२वी science शाखेतून पास असणे गरजेचे असते.
जून महिन्यात BSC agri ची ऑनलाइन रजिस्ट्रेशन प्रोसेस त्यानंतर जुलै महिन्यात मेरीट लिस्ट लावणे, कॉलेज सुचवले, रिपोर्टिंग,
राऊंड व कॅटेगरी-वाइज मेरीट लिस्ट लावणे. ही प्रक्रिया होत असते. BSC agri. साठी अॅडमिशन झाल्यास पुढील महिन्यात शैक्षणिक
वर्ष सुरू होते. तेथून तुमचा BSC agri
चा कोर्स शिकणे सुरू होते.
Category-Wise Reservation For BSC Agriculture.- बीएससी अॅग्रि साठी जातीनुसार आरक्षण
अनुसूचित जाती (SC)- 13%
अनुसूचित जमाती (ST)- 07%
मागासवर्गीय (OBC)- 19%
एसईबीसी(SEBC)- 16%
ईडब्ल्यूएस (EWS)- 10%
विमुक्त जाती (A)
(VJ-a) (14 आणि इतर)- 03%
भटक्या जमाती (B)
(NT-b)- 2.5%
भटक्या जमाती (C)
(NT-c)- 3.5%
भटक्या जमाती (D)
(NT-d) - 02%